Regelgeving op het gebied van werk en inkomen is voortdurend in beweging. Er komen nieuwe wetten en regels bij en bestaande wet- en regelgeving verandert. Het gaat hierbij vaak om complexe wet- en regelgeving met een groot aantal ingewikkelde, vaak veelal ICT‑gerelateerde wijzigingen. We toetsen beleidsvoornemens in een zo vroeg mogelijk stadium op uitvoerbaarheid en geven aan waar we knelpunten voorzien. We maken afspraken met onze opdrachtgever, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), over het tempo en de wijze waarop we het nieuwe beleid voorbereiden en uitvoeren. Hieronder geven we een overzicht van wat er in de eerste 8 maanden van 2019 is in werking is gezet en gerealiseerd.

Wet vereenvoudiging beslagvrije voet

Op 1 januari 2021 treedt de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet in werking. De beslagvrije voet is het inkomensdeel waarop onder andere deurwaarders en overheidsorganen geen beslag mogen leggen. Hiermee wordt voorkomen dat mensen onder het voor hen geldend bestaansminimum terechtkomen. Onder de huidige regelgeving heeft UWV bij het berekenen van de beslagvrije voet veel gegevens nodig die de beslagene zelf moet aanleveren. Met de vereenvoudiging wordt onder andere geregeld dat de berekening van de beslagvrije voet minder afhankelijk is van de gegevens die betrokkene zelf aanlevert. Er wordt dan meer gebruikgemaakt van gegevens over de leefsituatie, het belastbaar inkomen en de ontvangen toeslagen die aanwezig zijn in overheidsbronnen zoals de Basisregistratie personen (BRP), de polisadministratie en bij de Belastingdienst. De wet raakt UWV op 3 manieren. Ten eerste als beheerder van de polisadministratie. Daarnaast als derde‑beslagene, omdat deurwaarders, gemeenten en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) beslag kunnen leggen op door UWV betaalde uitkeringen. Tot slot als beslaglegger: UWV vordert uitkeringen die ten onrechte betaald zijn terug en vordert boetes in.

Begin 2019 heeft UWV een nieuwe uitvoeringstoets gedaan op de nu bekende invulling van de wet- en regelgeving. Met de voorbereidingen voor de implementatie is begonnen. We richten gegevenslevering uit de polisadministratie in, breiden de gegevenslevering aan potentiële beslagleggers uit en ontwikkelen een rekenmodule die op basis van gegevens uit de genoemde gegevensbronnen de beslagvrije voet berekent. Voor de Belastingdienst is een intensievere vorm van gegevenslevering nodig dan nu bestaat. In de afgelopen maanden hebben we samen met de Belastingdienst eraan gewerkt om deze gegevensleveringen bij de inwerkingtreding van de wet mogelijk te maken. Het ministerie van SZW heeft Bureau Keteninformatisering Werk & Inkomen (BKWI) gevraagd in samenwerking met het Inlichtingenbureau een generieke rekenmodule te ontwikkelen. UWV wil bij voorkeur ook van deze module gebruikmaken. Omdat nog niet gegarandeerd kan worden dat deze module tijdig beschikbaar is, houden we voorlopig ook vast aan de ontwikkeling van een eigen module. Binnen UWV worden wijzingen doorgevoerd om de rekenmodule te kunnen gebruiken, de beslagene te informeren over de berekende beslagvrije voet en de beslagvrije voet te corrigeren op aangeven van de beslagene of andere beslagleggers.

Wet tegemoetkomingen loondomein

De Wet tegemoetkomingen loondomein (Wtl) voorziet in 3 nieuwe instrumenten om mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt in dienst te nemen of te houden. Het gaat om het lage‑inkomensvoordeel (LIV, een tegemoetkoming in de loonkosten), het loonkostenvoordeel (LKV) en het jeugd‑LIV. Werkgevers die werknemers hebben waar ze een loonkostenvoordeel voor willen ontvangen, moeten hiervoor een kopie van de doelgroepverklaring hebben. UWV verstrekt deze doelgroepverklaringen. In de eerste 8 maanden van 2019 heeft UWV circa 36.800 aanvragen ontvangen. Hiervan is het grootste gedeelte ingediend door een gemachtigde; dit is in de meeste gevallen de werkgever. Van gemeenten ontvingen we in de eerste 8 maanden van 2019 1.294 kopieën van een doelgroepverklaring. We willen de behandeling van de aanvragen zo veel mogelijk automatiseren. De verwachting is dat de automatisering conform planning eind 2019 wordt afgerond.

UWV berekent ook de hoogte van de tegemoetkomingen. We verzorgen samen met de Belastingdienst de uitbetaling ervan en de communicatie erover. In mei 2019 hebben we met behulp van de Wtl‑rekenmachine alle berekeningen gemaakt voor de definitieve beschikkingen. Deze zijn succesvol verstuurd naar de Belastingdienst die de beschikkingen tijdig, voor 30 juli, aan 145.558 werkgevers heeft verstuurd. De verstuurde berekeningen hebben betrekking op 804.228 werknemers die recht op een van de tegemoetkomingen hebben. De beschikking gaat uit van een totaalbedrag van circa € 801 miljoen: € 510 miljoen voor de LIV, € 166 miljoen voor het LKV en € 124 miljoen voor het jeugd‑LIV. Werkgevers die een beschikking hebben gekregen, kunnen binnen 6 weken na dagtekening bezwaar indienen. Tot en met augustus zijn ongeveer 700 bezwaren (en informatieverzoeken) ingediend. In september 2019 hebben de betalingen plaatsgevonden. Dit gebeurde voor de eerste keer voor het LKV en het jeugd‑LIV, die beide zijn ingaan per 1 januari 2018, en voor de tweede keer voor het LIV, dat is ingegaan op 1 januari 2017.

In de afgelopen maanden heeft UWV 2 uitvoeringstoetsen gedaan op wijzigingen in de Wtl. Deze wijzigingen maakten deel uit van de Wet temporisering verhoging AOW‑leeftijd en van de Nota van wijziging op de Verzamelwet SZW 2020. De wijzigingen betreffen aanpassingen in LIV‑tarieven per 2020 en een aanpassing op langere termijn: het afschaffen van het jeugd‑LIV.

Wet invoering extra geboorteverlof

Met de Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG) wordt per 1 juli 2020 een aanvullend geboorteverlof voor partners van maximaal 5 weken van kracht, met een uitkering ter hoogte van 70% van het (gemaximeerde) dagloon. UWV is uitvoerder van deze uitkering. We bereiden de implementatie voor. In 2019 passen we het uitkeringssysteem aan en werken we aan nieuwe webcontent, formulieren en brieven.

Nieuwe uitkering voor betaald ouderschapsverlof

In verband met een EU‑richtlijn over de werk‑privébalans van werknemers gaat UWV per juli 2022 een nieuwe uitkering uitvoeren voor het betaald ouderschapsverlof. Het ministerie van SZW werkt momenteel aan een wetsvoorstel. UWV is hierbij betrokken. De uitvoeringstoets zal waarschijnlijk begin 2020 plaatsvinden.

Overbrugging transitievergoeding kleine werkgevers

In lijn met het regeerakkoord zijn de voorwaarden voor kleine werkgevers om in aanmerking te komen voor de tijdelijke overbruggingsregeling voor een transitievergoeding per 1 januari 2019 versoepeld door aanpassing van de Ontslagregeling. De verwachting was dat UWV door de verruiming van de voorwaarden enkele honderden extra aanvragen te verwerken zou krijgen. In de eerste 8 maanden van 2019 zien we, ten opzichte van dezelfde periode in 2018, echter nog geen toename van het aantal aanvragen voor deze overbruggingsregeling.

Wet arbeidsmarkt in balans

De Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) treedt op 1 januari 2020 in werking. Hiermee wijzigen de opbouw en hoogte van de transitievergoeding voor langere dienstbetrekkingen. Dit werkt door in de Regeling compensatie transitievergoeding bij langdurige arbeidsongeschiktheid van de werknemer die UWV per 1 april 2020 gaat uitvoeren. Deze regeling kent ook een terugwerkende kracht voor transitievergoedingen die sinds 1 juli 2015 zijn betaald aan langdurig zieke werknemers. Vanwege deze terugwerkende kracht moet UWV bij het berekenen van de hoogte van de te compenseren transitievergoeding rekening houden met verschillende wettelijke regimes. We zijn in de eerste maanden van 2019 gestart met de voorbereidingen voor de implementatie. De Wab introduceert ook een compensatieregeling transitievergoeding bij bedrijfsbeëindiging. UWV heeft op dit onderdeel een afzonderlijke uitvoeringstoets uitgebracht. Omdat UWV beide compensatieregelingen van de transitievergoeding niet gelijktijdig kan implementeren, wordt deze compensatieregeling ingevoerd per 1 januari 2021. Daarnaast verandert de premiedifferentiatie in de WW: de huidige sectorale differentiatie maakt plaats voor differentiatie naar type contract. UWV is per 1 oktober 2018 met de implementatie gestart om klaar te zijn voor uitvoering van de wijzigingen die per 1 januari 2020 in werking treden.

De noodzakelijke wijziging van de gegevensset voor de loonaangifte loopt mee met de jaarovergang 2019/2020. Daarnaast zijn in 2019 openstaande beleids- en uitvoeringspunten uitgewerkt met het ministerie van SZW en de Belastingdienst. Verder is het UWV‑interne project gestart en zijn actuele ontwikkelingen getoetst op uitvoerbaarheid en zo nodig en mogelijk verwerkt in het interne project. Inmiddels is het projectvoorstel opgesteld en goedgekeurd en is de governance en samenwerking met de Belastingdienst verder opgetuigd. Ook onderzoekt UWV of de bouw van een cao‑database behulpzaam kan zijn bij het toetsen van afwijkende bepalingen in cao’s voor het vaststellen van opzegtermijnen en voor toetsing van de ketenbepaling.

Wet inkomensvoorziening oudere werklozen

In het regeerakkoord is afgesproken de (tijdelijke) Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) met ingang van 1 januari 2020 opnieuw te verlengen met 4 jaar. Hierbij wordt de leeftijdsgrens per 1 januari 2020 vastgesteld op 60 jaar en 4 maanden. We zijn momenteel bezig met de voorbereidingen voor deze wijziging per 1 januari 2020: in het WW‑systeem wordt een leeftijdssignaal ingebouwd en het wetstechnisch- en proceshandboek, brieven en de content op uwv.nl worden aangepast. Deze wijzigingen zullen tijdig zijn gerealiseerd.

Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten

Werkgevers die in het kader van de banenafspraak mensen met een arbeidsbeperking een arbeidsplek bieden, maken daarvoor aanvankelijk vaak gebruik van een inleenconstructie. UWV heeft voor de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten in 2018 een inleenadministratie gebouwd. Met de invoering van het zogeheten Breed offensief heeft het ministerie UWV verzocht de werkzaamheden voor de inleenadministratie op te schorten. Begin 2019 hebben we met het ministerie overlegd over de opzet van een vereenvoudigde quotumregeling. Inmiddels heeft het ministerie de contouren van een vereenvoudigde regeling vastgesteld, waarbij de quotumheffing vorm krijgt via een premieopslag en loonkostenvoordeel. Het ministerie en UWV zijn nog in overleg over de praktische uitwerking van de opslag en de bonus.

Wet wijzigingen Wajong

De Wet wijzigingen Wajong treedt naar verwachting gedeeltelijk per 1 januari 2020 en gedeeltelijk per 1 januari 2021 in werking. UWV heeft begin 2019 via een uitvoeringstoets de consequenties voor de uitvoering van deze wet in kaart gebracht. In het najaar zal het wetsvoorstel besproken worden in de Tweede Kamer. Vooruitlopend op de besluitvorming zijn we gestart met de implementatie van het eerste deel van de maatregelen dat ingaat per 1 januari 2020. Hierbij gaat het onder meer om het opzetten van het programma. Daarnaast hebben we de ICT‑systemen aangepast en zijn we bezig met het voorbereiden van aangepaste interne en externe communicatie.

Loondoorbetaling bij ziekte

UWV is met het ministerie van SZW in gesprek over het wetsvoorstel Maatregelen loondoorbetaling bij ziekte en WIA. We hebben eind augustus 2019 een uitvoeringstoets verstuurd naar het ministerie. Op basis van deze uitvoeringstoets heeft het ministerie een op 1 punt gewijzigd voorstel aan UWV voorgelegd. Later dit jaar brengen we een aanvullende uitvoeringstoets uit.

Uitwerking generieke maatregelen vanuit het ministerie van BZK

In het regeerakkoord is een aantal generieke maatregelen geformuleerd voor de vernieuwing van openbaar bestuur en ICT‑dienstverlening. Deze maatregelen vallen onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De Wet open overheid maakt deel uit van dit maatregelenpakket. UWV heeft daar begin 2019 met een uitvoeringstoets op gereageerd. Momenteel zijn we in afwachting van een volgende versie van dit wetsvoorstel. Projecten van meer dan € 5 miljoen worden door UWV aangemeld voor BIT‑toetsing. In de tweede 4 maanden van 2019 zijn geen BIT‑toetsen uitgevoerd. Wel wordt een aantal BIT‑toetsen verwacht.

UWV werkt, zoals ook in het regeerakkoord wordt geambieerd, aan veilige en digitale overheidscommunicatie. We zijn inmiddels bezig met planvorming voor de uitvoering van de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wet MEBV). Vooruitlopend op de Wet digitale overheid zetten we in op het verhogen van de beveiligingsniveaus van onze portalen. De overgang naar eHerkenning voor werkgevers en DigiD beveiligingsniveau midden voor burgers is daarbij een essentiële stap. Vanaf november 2019 kan op ons werkgeversportaal uitsluitend nog worden ingelogd met eHerkenning. Daarmee zet UWV als eerste grote uitvoeringsorganisatie de stap naar eHerkenning niveau 3 (substantieel). UWV levert ook op andere onderdelen van de NL DIGIbeter‑agenda een actieve bijdrage. Bijvoorbeeld in het programma Digitale inclusie waarmee Informatiepunten Digitale Overheid in bibliotheken worden gerealiseerd. Voor de modernisering van de Basisregistratie personen participeren we in het traject van het ministerie van BZK waarin breed wordt nagedacht over een toekomstige registratie van persoonsgegevens. Daarnaast levert UWV een bijdrage aan de visie op regie op gegevens van hetzelfde ministerie.