Wij vinden het belangrijk dat alleen mensen die daar recht op hebben een uitkering krijgen. Misbruik van uitkeringsgelden willen we zo veel mogelijk voorkomen en beperken. Handhaving maakt deel uit van al onze reguliere werkzaamheden. Het is een verantwoordelijkheid van alle bedrijfsonderdelen, die in alle processen verweven is. Op basis van data‑analyse zijn we steeds beter in staat om risicomodellen op te stellen. Hiermee kunnen we gerichter controleren en handhaven, zowel preventief als repressief. Door data te combineren met kennis vanuit de gedragswetenschap kunnen we de juiste interventie op het juiste moment inzetten. Deze uitgangspunten sluiten aan bij de handhavingskoers van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). We doen doorlopend onderzoek naar nieuwe fraudefenomenen en de ontwikkeling hiervan. We hebben een poortwachtersrol voor de sociale zekerheid. Dat vraagt van ons dat we elke keer opnieuw keuzes maken in de balans tussen dienstverlening, efficiency en handhaving.

Op 7 maart 2019 heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) 3 uitspraken gedaan over 3 herzieningsverzoeken van aangescherpte boetes. De CRvB heeft hierbij richtlijnen gegeven voor de behandeling van verzoeken om herziening van boetes die zijn opgelegd onder het regime van de Wet handhaving en aanscherping sanctiebeleid SZW‑wetgeving en het Boetebesluit socialezekerheidswetten. Het gaat hierbij om boetes die zijn opgelegd in de periode van 1 januari 2013 tot en met 12 oktober 2014. De minister van SZW heeft gekozen voor herziening van boetes op verzoek, waarbij UWV de betrokken uitkeringsgerechtigden persoonlijk zal informeren over de mogelijkheid om een herzieningsverzoek in te dienen. In juli heeft UWV een spontane uitvoeringstoets uitgebracht. We hebben bij wijze van proef de eerste beslissingen op herzieningsverzoeken uitgevoerd en een leercirkel opgezet. Het project rond de herzieningsverzoeken is op 1 september van start gegaan. Uit de leercirkel is gebleken dat vooral de beperkte capaciteit aan handhavingsdeskundigen en juristen een aandachtspunt is. De daadwerkelijke behandeling van de herzieningsverzoeken start per 1 december 2019. Voor de behandeling van alle verwachte herzieningsverzoeken verwachten we een jaar nodig te hebben.

Preventieve handhaving

De meeste uitkeringsgerechtigden handelen te goeder trouw. Om te voorkomen dat ze onbedoeld de regels overtreden, leggen we zo helder mogelijk uit wat de regels en plichten zijn die bij een uitkering horen. Daarnaast maken we gebruik van de inzichten uit gedragswetenschappelijk onderzoek. Sinds juli zijn bijvoorbeeld op basis van gedragsinzichten de berichten aangepast die klanten ontvangen als ze de sollicitatieplicht hebben overtreden of wanneer ze niet zijn verschenen op een afspraak (no‑show). Om het gewenste klantgedrag in hogere mate te stimuleren, hebben we ook diverse brieven en Werkmapberichten aangepast. Verder zijn we bezig met de aanpassing van teksten op uwv.nl over vakantiemeldingen en hebben we een effectieve herinnering ontwikkeld die we bij de volgende grote vakantie zullen inzetten. Hiernaast zijn voorbereidingen getroffen voor een onderzoek naar een aansprekende vorm van nalevingscommunicatie die minder weerstand opwekt.

Om te voorkomen dat klanten niet op komen dagen voor gesprekken met adviseurs werk is een grootschalig veldexperiment opgezet waarin we vanaf eind september 2019 zullen testen of de ontworpen gedragsinterventies effectief zijn. We hebben ook enkele interventies ontworpen om no‑showgedrag te voorkomen bij mensen die om sociaal‑medische redenen voor een gesprek worden opgeroepen. 4 kantoren hebben zich aangemeld om deze interventies in de praktijk te testen. Hiervoor worden voorbereidingen getroffen. Verder onderzoeken we in hoeverre de UWV‑professionals die de dienstverlening aan mensen met een WIA- of Wajong‑uitkering verzorgen handhavingsactiviteiten kunnen en willen uitvoeren. Op basis daarvan kunnen we vervolgens bepalen wat de optimale manier van handhaven is bij deze kwetsbare doelgroep.

Datagedreven handhaven

Er zijn steeds meer data beschikbaar en met data‑analyse kunnen we fraude effectiever bestrijden. We zetten data‑analyse in voor het identificeren van groepen die mogelijk fraude plegen, maar ook om risicomodellen op te stellen die ons inzicht geven in de vraag welke klanten relatief meer geneigd zijn om de regels te overtreden. Vervolgens kunnen we daarop gerichte preventieve of repressieve interventies inzetten. Ten slotte zetten we data‑analyse in om kennis te vergaren over fraudefenomenen waartegen we, samen met ketenpartners en het ministerie, in actie kunnen komen. We hebben onderzoek gedaan naar een platform waarop we risicomodellen kunnen gebruiken in de primaire klantprocessen. Met behulp van zo’n platform kunnen we risicomodellen structureel en duurzaam exploiteren. Het vooronderzoek wees uit dat hiervoor een specialistisch platform gebouwd moet worden. Begin 2019 is besloten allereerst te beginnen met optimalisatie van de huidige tooling, waarna in fases vervolgens doorontwikkeld kan worden naar een specialistisch platform. We zijn ons uiteraard bewust van de maatschappelijke discussie over het gebruik van risicomodellen bij handhaving en in onze dienstverlening. We gaan daarover graag in gesprek met het ministerie van SZW.

We hebben in 2018 en 2019 geïnvesteerd in verdere verbetering van het risicomanagement en het kortcyclisch onderzoeken van fraudefenomenen. Er zijn 3 onderzoeks- en analyseteams gestart die in samenwerking met de betrokken divisies zo veel mogelijk risico’s inventariseren en monitoren. Een van deze teams heeft onderzoek naar het opvoeren van een dienstverband met terugwerkende kracht inmiddels afgerond (zie Fraudethema’s 2019, onder het kopje Opvoeren dienstverband met terugwerkende kracht). 2 andere teams doen onderzoek naar risico’s bij het gebruik van de no‑riskpolis en de Toeslagenwet.

Momenteel staan bijna 40 mogelijke frauderisico’s op onze stocklist. Deze risico’s zijn geprioriteerd met behulp van het huidige afwegingskader. Omdat het door capaciteitsgebrek nauwelijks mogelijk is om nieuwe fraudefenomenen te onderzoeken, breiden we onze capaciteit voor datagedreven handhaven uit. We zijn in februari gestart met een succesvolle wervingscampagne voor inspecteurs en themaonderzoekers. In mei zijn 51 nieuwe medewerkers aangenomen die we na hun opleiding als fraudeonderzoeker kunnen inzetten vanaf de zomer van 2020. In het eerste tertaal van 2020 willen we er nog eens 65 werven die in het eerste halfjaar van 2020 met hun opleiding starten en inzetbaar zijn vanaf het derde tertaal van dat jaar. Daarnaast werven we opleiders en leidinggevenden.