Mensen die aan de voorwaarden voldoen, voorzien we snel van een uitkering. We verwachten dan wel dat ze zich aan de bijbehorende regels en plichten houden. Misbruik van uitkeringsgelden willen we zo veel mogelijk voorkomen en beperken. Op basis van data‑analyse zijn we steeds beter in staat om risicoprofielen op te stellen. Hiermee kunnen we gerichter controleren en handhaven, zowel preventief als repressief. Door data te combineren met kennis vanuit de gedragswetenschap kunnen we de juiste interventie op het juiste moment inzetten. We doen doorlopend onderzoek naar nieuwe fraudefenomenen en de ontwikkeling hiervan. We hebben een poortwachtersrol voor de sociale zekerheid. Dat vraagt van ons dat we elke keer opnieuw keuzes maken in de balans tussen dienstverlening, controle, handhaving en geld. Soms schatten we de prioriteit die we aan bepaalde fraudefenomenen moeten toekennen onvoldoende in, zoals bij de fraude met WW‑uitkeringen door arbeidsmigranten die tegen de regels in niet in Nederland verblijven en daardoor niet beschikbaar zijn voor de Nederlandse arbeidsmarkt. We hebben inmiddels met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een pakket maatregelen afgesproken om deze fraude beter te bestrijden. Verder hebben we in 2018 ingezet op het afhandelen van de voorraden interne en externe fraudesignalen. Om de kwaliteit en efficiency te verbeteren, hebben we in 2018 geïnvesteerd in het vakmanschap (kennis, houding en gedrag) van leidinggevenden en medewerkers van het directoraat Handhaving en in het fraudebewustzijn van medewerkers bij andere bedrijfsonderdelen.
Preventieve handhaving
We zien dat een groeiende groep burgers moeite heeft met de steeds complexere regels. Voor UWV wordt het steeds belangrijker om hen te helpen en om onderscheid te maken tussen een foutje en een overtreding. We leggen zo helder mogelijk uit wat de regels en plichten zijn en wat burgers van ons mogen verwachten. We informeren hen via campagnes, verbeteren het gebruikersgemak van onze online dienstverlening en verzenden automatische berichten om mensen op hun verplichtingen te attenderen. We kijken daarbij nadrukkelijk naar de mogelijkheden om gedragsinzichten toe te passen. Zo hebben we bijvoorbeeld onderzocht waarom klanten zonder afmelding niet verschijnen op afspraken met UWV‑medewerkers. We hebben naar aanleiding hiervan een aantal gedragsinterventies op het gebied van nalevingsgedrag, registratiegedrag en werkzoekgedrag ontwikkeld die we in 2019 op diverse vestigingen gaan testen. Ook onderzoeken we hoe UWV het best met klanten kan communiceren om de naleving van diverse verplichtingen te bevorderen.
Klanten zullen sneller en beter de regels naleven als ze de pakkans groot achten. Het ministerie van SZW laat jaarlijks onderzoek uitvoeren naar de kennis van uitkeringsgerechtigden over de plichten waaraan ze moeten voldoen en de kans dat UWV overtredingen detecteert. Uit het onderzoek over 2017 blijkt dat vooral WW’ers (97%) en mensen met een Ziektewet‑uitkering (95%) zeer goed op de hoogte zijn van hun plichten. Bij uitkeringsgerechtigden voor de WAO (92%), WIA (85%) en Wajong (82%) ligt dat cijfer iets lager. Ook blijkt dat uitkeringsgerechtigden de pakkans verschillend inschatten: dit varieert van 68% bij Wajongers tot 79% bij WW’ers en 80% bij mensen met een WIA- of Ziektewet‑uitkering. De cijfers over 2018 zijn binnenkort bekend.
Risicomanagement
Er zijn steeds meer data beschikbaar en met data‑analyse kunnen we fraude effectiever bestrijden. We zetten data‑analyse in voor het identificeren van individuen die mogelijk fraude plegen, maar ook om risicoprofielen op te stellen die ons inzicht geven in de vraag welke klanten relatief meer geneigd zijn om de regels te overtreden. Vervolgens kunnen we daarop gerichte preventieve of repressieve interventies inzetten. Ten slotte zetten we data‑analyse in om kennis te vergaren over fraudefenomenen waartegen we, samen met ketenpartners en het ministerie, in actie kunnen komen. Dat doen we bijvoorbeeld bij de onderzoeken naar fraude door tussenpersonen, fictieve inkomstenverhoging voor de WIA‑aanvraag en wijziging van de inkomstenverhouding om in aanmerking te komen voor een WW‑uitkering.
We hebben in 2018 geïnvesteerd in verdere verbetering van het risicomanagement. Er zijn 4 onderzoeks‑ en analyseteams gestart die in samenwerking met de betrokken divisies zo veel mogelijk risico’s inventariseren en monitoren. Door risico- en datagestuurd te handhaven, zijn we minder afhankelijk van meldingen van bijvoorbeeld burgers of bedrijven. Om dat te bereiken zijn moderne onderzoeksmiddelen nodig. In 2018 hebben we in een pilot onderzocht of iBase hierbij geschikt zou zijn als analysetool. In verband met de aangescherpte eisen voor analyseomgevingen, het veranderende ICT‑architectuurlandschap en onvoldoende opbrengsten tijdens de pilot hebben we besloten niet verder te gaan met iBase. Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar een platform waarop we risicoprofielen kunnen gebruiken in de primaire klantprocessen. Met behulp van zo’n platform kunnen we risicoprofielen structureel en duurzaam exploiteren. Het vooronderzoek wees uit dat hiervoor een specialistisch platform gebouwd moet worden. Hierover nemen we in 2019 een beslissing.
Samen met het ministerie van SZW ontwikkelen we een transparant afwegingskader waarin we de geïdentificeerde frauderisico’s kunnen wegen en prioriteren. Dit stelt ons in staat om vervolgens heldere beleidskeuzes te maken over de inzet van mensen en middelen voor de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van uitkeringen en subsidies. De organisatorische inrichting en inbedding van het gebruik van het afwegingskader vereisen de nodige aandacht in 2019.
Repressieve handhaving
Wie een uitkering ontvangt, heeft ook plichten. Bijvoorbeeld de inspanningsplicht om actief te zoeken naar werk, en de inlichtingenplicht om relevante wijzigingen tijdig en volledig aan ons door te geven. UWV controleert met bestandsvergelijkingen, telefonische controles en huisbezoeken of uitkeringsgerechtigden zich aan de regels houden. Zo niet, dan moeten ze het te veel ontvangen bedrag terugbetalen. Daarbovenop kunnen ze een boete of waarschuwing krijgen. Ook kunnen we aangifte doen bij het Openbaar Ministerie voor een strafrechtelijke afdoening.
Bepaalde vormen van fraude en regelovertreding reiken over de landsgrenzen. De controlemogelijkheden voor Nederlandse uitvoeringsorganisaties zijn in het buitenland beperkt. Het Internationaal Bureau Fraude‑informatie (IBF) en het Interventieteam Buitenland (ITB) dragen gezamenlijk bij aan de bestrijding van grensoverschrijdende fraude, misbruik en oneigenlijk gebruik van sociale zekerheid. Het IBF wisselt daarbij ook informatie uit met buitenlandse socialezekerheidsinstanties. UWV zet het ITB in om controles uit te voeren bij uitkeringsgerechtigden van UWV die in het buitenland wonen.