We doen onderzoek naar meer georganiseerde fraude. Dit type onderzoek heeft, naast het opsporen van individuele regelovertreding, vooral als doel inzicht te verkrijgen in de omvang en impact van (mogelijke) fraudefenomenen, zodat we daarover adviezen kunnen geven aan de verschillende UWV‑onderdelen, de ketenpartners en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). In 2018 hebben we voor fraudethema’s in totaal € 7,9 miljoen teruggevorderd (2017: € 12,5 miljoen), € 0,9 miljoen aan boetes opgelegd (2017: ook € 0,9 miljoen) en € 24,6 miljoen bespaard doordat uitkeringen zijn stopgezet of niet zijn toegekend (2017: € 18 miljoen).
Faillissementen
We doen op basis van uitkeringssignalen onderzoek naar verdachte aanvragen voor een faillissementsuitkering. Het betreft onderzoek naar uitkeringen die nog niet tot betaling zijn gekomen en naar uitkeringen die al lopen. De onderzoeken leiden tot besparingen en/of terugvorderingen. Nu het in Nederland economisch beter gaat, neemt het aantal faillissementsuitkeringen af en daarmee ook het aantal meldingen van mogelijk onterecht aangevraagde faillissementsuitkeringen. Daarnaast worden meerdere zaken door veranderingen in de jurisprudentie niet langer als onrechtmatig bestempeld. Op basis van de in 2018 geconstateerde fraude besparen we zo’n € 0,4 miljoen aan faillissementsuitkeringen.
In 2018 hebben we op dit thema minder capaciteit ingezet. Het aantal faillissementen was historisch laag en de uitkeringsafdelingen zijn in staat bepaalde situaties, zoals vraagstukken over verzekeringsplicht bij bestuurders, zelf af te handelen. Toch blijven er meldingen binnenkomen die onderzoek van handhavingsexperts vergen. We zorgen ook dat we op de hoogte blijven van ontwikkelingen op het gebied van faillissementsfraude.
Gezondheidsfraude
Een klant pleegt gezondheidsfraude als hij, zonder dat te melden bij UWV, activiteiten vertoont die niet passen bij zijn door ons vastgestelde belastbaarheid. Als er sprake is van vermoedelijke gezondheidsfraude, dan verstrekken we deze informatie voor een (her)beoordeling door een verzekeringsarts. In 2018 zijn we gestart met trainingen om medewerkers van onze divisie Sociaal‑Medische Zaken meer fraudebewust te maken en met het optimaliseren van het werkproces. Verder is gestart met het opsporen van mogelijke gezondheidsfraude met behulp van data‑analyse. In totaal zijn in 2018 124 klanten voorgedragen voor een herbeoordeling. Op basis van de in 2018 geconstateerde gezondheidsfraude zullen we ruim € 23,6 miljoen op de uitkeringslasten besparen.
Gefingeerde dienstverbanden
We doen onderzoek naar dienstverbanden die alleen op papier bestaan en op basis waarvan onterecht een uitkering wordt geclaimd. We ontvangen hierover concrete meldingen en hebben halverwege het jaar ook dataonderzoek gedaan op basis van risicoprofielen. Met name bij het bestand van de Ziektewet heeft dit een aantal zeer concrete signalen opgeleverd. We verwachten de resultaten van het onderzoek half april 2019. Daarna bespreken we met de betrokken bedrijfsonderdelen welke preventieve maatregelen we kunnen treffen. In 2018 hebben we voor gefingeerde dienstverbanden ruim € 1,6 miljoen aan terugvorderingen ingesteld; we zullen op basis van de dit jaar geconstateerde fraude bijna € 0,6 miljoen besparen op de uitkeringslasten.
Opvoeren dienstverband met terugwerkende kracht
In aanvulling op het bestaande onderzoek naar gefingeerde dienstverbanden zijn we in mei 2018 gestart met onderzoek naar het opvoeren van een dienstverband met terugwerkende kracht door bedrijven en administratiekantoren. Hiervoor hebben we data uit de polisadministratie gebruikt. Het onderzoek heeft een aantal gefingeerde dienstverbanden aan het licht gebracht die we samen met de Inspectie SZW verder onderzoeken.
Hennep
We doen onderzoek naar inkomsten uit hennepteelt bij uitkeringsgerechtigden. In 2018 hebben we de werkwijze verbeterd en de contacten versterkt met andere instanties die ruimingen van hennepplantages bij UWV melden. Dit heeft ertoe geleid dat we meldingen sneller dan voorheen kunnen afhandelen. Over 2018 is bij meer dan 400 onderzoeken vastgesteld dat uitkeringsgerechtigden ook (niet‑gemelde) inkomsten uit de teelt van hennep genoten. Dit heeft geleid tot ruim € 2 miljoen aan ingestelde terugvorderingen en tot bijna € 0,5 miljoen aan opgelegde boetes.
Wijzigen inkomstenverhouding in polisadministratie
Sinds 2017 doen we onderzoek naar directeur‑grootaandeelhouders die hun inkomstenverhouding in de polisadministratie wijzigen om zo in aanmerking te komen voor een WW‑uitkering. We kijken daarbij naar de juistheid van codewijzigingen in de polisadministratie waarbij directeur‑grootaandeelhoudersloon is omgezet naar socialeverzekeringsloon. Na het bronnenonderzoek bleven 78 zaken over voor nader onderzoek. Daarbij bleek dat er regelmatig sprake was van inkomstenverhoudingen die gebaseerd waren op een managementovereenkomst, en dat die managementovereenkomst in veel gevallen wel als dienstbetrekking moet worden aangemerkt. Uiteindelijk werd in 2018 bij 10 zaken vastgesteld dat er ten onrechte socialeverzekeringsloon was opgevoerd. Op basis van de resultaten en bevindingen is besloten dit onderzoek jaarlijks uit te voeren.
Basisregistratie inkomen
We willen inzicht krijgen in de aard en omvang van het risico dat uitkeringsgerechtigden inkomsten uit ‘winst uit onderneming’ en uit ‘resultaat uit overige werkzaamheden’ niet opgeven aan UWV. We willen ook weten wat de achtergronden en motieven hiervan zijn. In september 2018 zijn we een pilot Basisregistratie inkomen (BRI) gestart waarin we niet alleen preventief, maar zo nodig ook repressief optreden. Sinds de start van de pilot is ongeveer de helft van de ruim 100 zaken afgehandeld. Uit de eerste resultaten blijkt dat het grootste deel van de werkzaamheden in meer of mindere mate bij UWV bekend was, maar onvoldoende goed in systemen was verwerkt.
Persoonsgebonden budget zorgverleners
Er zijn uitkeringsgerechtigden die naast hun uitkering inkomsten hebben uit arbeid als zorgverlener, betaald vanuit een persoonsgebonden budget. Dat is toegestaan, mits de genoten inkomsten ook aan UWV worden opgegeven voor verrekening met de uitkering. In het derde kwartaal van 2018 zijn we gestart met onderzoek naar mogelijk misbruik van deze inkomsten. Bij constatering van moedwillige fraude zullen we optreden.
Overige thema’s
Na een succesvolle pilot onderzoeken we de aard en omvang van fraude binnen de sector erotiek en gaan we na in hoeverre UWV een rol kan spelen bij het signaleren van misstanden in deze sector. De resultaten zijn wisselend. Uit een nadere analyse moet blijken in welke vorm we ermee doorgaan. We voeren nu in LSI‑verband (Landelijke Stuurgroep Interventieteams) gesprekken om gezamenlijk een verkennend interventieteam Erotiek in te richten.
In november 2018 zijn we gestart met het thema Criminele activiteiten. Doel is inzicht te krijgen in de aard en omvang van de risico’s met betrekking tot UWV‑klanten die naast hun uitkering criminele activiteiten hebben verricht en daaruit inkomsten hebben ontvangen. Inkomsten uit hennepteelt onderzoeken we zoals gemeld apart. Ook willen we de (on)mogelijkheden voor UWV rond dit soort meldingen in kaart brengen.
Binnen het thema Inkomstenverhoging voor beoordeling WIA hebben we onderzocht of er een plausibele verklaring voor is dat werkgevers met terugwerkende kracht de inkomstenopgaven van werknemers verhogen kort voordat een WIA‑uitkering wordt aangevraagd. Is die verklaring er niet, dan betreft het mogelijke een fictieve verhoging die alleen in de polisadministratie is ingevoerd, maar niet overeenkomt met het werkelijke door de klant verkregen loon. De polisadministratie is dan mogelijk met terugwerkende kracht verhoogd om een hogere WIA‑uitkering te krijgen. We verwachten de onderzoeksresultaten in het eerste kwartaal van 2019. Daarna bekijken we welke maatregelen we kunnen nemen.